Τι είναι τα Ψυχοβιοτικά
Τα ψυχοβιοτικά ορίζονται σαν προβιοτικά που επιφέρουν οφέλη στην ψυχική υγεία του ατόμου, όταν καταναλωθούν σε συγκεκριμένη ποσότητα, μέσω της αλληλεπίδρασης με τα βακτήρια του εντέρου. Αυτά δεν είναι απλά οποιαδήποτε προβιοτικά αλλά κάποια που χρησιμοοιούνται ειδικά για την ενίσχυση της ψυχικής υγείας. Οι μηχανισμοί με τους οποίους τα βακτήρια ασκούν την ψυχοβιοτική τους δεν έχει ακόμα πλήρως αποσαφινιστεί. Τα βακτήρια του εντέρου επηρεάζουν την συμπεριφορά και τα συμπτώματα τόσο του άγχους όσο και της κατάθλιψης είναι άμεσα συνδεδεμένα με αλλαγές στην χλωρίδα.
Η αναθεωρημένη βιβλιογραφία εισηγείται ότι η κατανάλωση ψυχοβιοτικών θα μπορούσε να θεωρηθεί σαν μια βιώσιμη επιλογή τόσο στην φροντίδα όσο και στην αποκατάσταση της ψυχικής υγείας, χωρίς ανεπιθύμητες δευτερεύουσες επιπτώσεις και παρουσιάζουν χαμηλότερο ρίσκο αλλεργιών και λιγότερη εξάρτηση σε σχέση με τα ψυχοφάρμακα.
Εισαγωγή στην έννοια ψυχοβιοτικά
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (2018), η κατάθλιψη επηρεάζει περισσότερους από 300 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Πολλοί από αυτούς υποφέρουν επίσης από άγχος. Το άγχος χαρακτηρίζεται από ένα συναίσθημα ανησυχίας για το μέλλον, συμπεριλαμβανομένου του φόβου και της αβεβαιότητας. Από την άλλη πλευρά, η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή διαταραχή της διάθεσης με σοβαρά συμπτώματα όπως στενάχωρη και ανήσυχη διάθεση, απαισιοδοξία, ευερεθιστότητα, κόπωση, αλλαγές στα πρότυπα ύπνου και σκέψεις αυτοκτονίας.
Η τρέχουσα έρευνα αναφέρει ότι και οι δύο διαταραχές προκαλούνται από την αλληλεπίδραση ψυχολογικών, περιβαλλοντικών, γενετικών και βιολογικών παραγόντων. Είναι σύνηθες να συναντάμε τόσο εντερικές όσο και ψυχικές διαταραχές να συνυπάρχουν στο ίδιο άτομο. Αυτό υποδηλώνει μια ισχυρή σύνδεση μεταξύ του κεντρικού νευρικού συστήματος και του γαστρεντερικού σωλήνα.
Αναλύοντας το πολύπλοκο σύστημα επικοινωνίας που υπάρχει μεταξύ του εντέρου και του εγκεφάλου, διαπιστώθηκε ότι η σχέση μεταξύ αυτών των δύο οργάνων προχωρά περισσότερο από τη διατήρηση της ομοιόστασης (η ικανότητα ενός οργανισμού να διατηρεί σχετικά σταθερές τις συνθήκες στο εσωτερικό του ανεξάρτητα από τις συνθήκες του εξωτερικού περιβάλλοντος στο οποίο ζει). Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες άρχισαν να κατανοούν πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του εντέρου στην γενική υγεία, τόσο που αρκετές φορές αναφέρεται και ως “ο δεύτερος εγκέφαλος”.
Υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι το εντερικό μικροβίωμα παίζει βασικό ρόλο στην επικοινωνία του άξονα εντέρου-εγκεφάλου. Στην πραγματικότητα, αυτοί οι μικροοργανισμοί στο έντερο αλληλεπιδρούν τόσο στενά με τον ξενιστή που σχηματίζουν μια ζωτική σχέση που ελέγχει ακόμη και την ομοιόσταση. Αν και κάθε άτομο έχει τη δική του συγκεκριμένη μικροχλωρίδα, μια ορισμένη ισορροπία είναι υπεύθυνη για πολλές βασικές λειτουργίες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, όταν αυτή η ισορροπία μεταβάλλεται, ορισμένες καταστάσεις που επηρεάζουν τη σχέση εντέρου-εγκεφάλου-ενδοκρινικού συστήματος μπορεί να προκύψουν και τελικά να οδηγήσουν σε ασθένεια.
Σε διάφορες ασθένειες ,περα απο αυτές του πεπτικού συστήματος, έχει παρατηρηθεί ανισορροπία των εντερικών βακτηρίων. Τα τελευταία έχουν τη δυνατότητα να επηρεάσουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, καθώς και πολλές γνωστικές λειτουργίες. Υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι οι εντερικές λοιμώξεις μπορούν να προκαλέσουν τόσο κατάθλιψη όσο και άγχος. Μάλιστα, έχει βρεθεί ότι οι γαστρεντερικές παθήσεις, όπως το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, συνοδεύονται συχνά από κατάθλιψη και/ή αγχώδεις διαταραχές
Μηχανισμοί δράσης για τα ψυχοβιοτικά
Οι μηχανισμοί δράσης με τους οποίους τα βακτήρια ασκούν το ψυχοβιοτικό τους δυναμικό δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως. Ωστόσο, έχει βρεθεί ότι αυτά τα βακτήρια παρέχουν τα οφέλη τους μέσω του εντερικού νευρικού συστήματος ή της διέγερσης του ανοσοποιητικού συστήματος. Επιπλέον, επηρεάζουν τους δείκτες της κατάθλιψης και του άγχους.
Μια πρωτοποριακή μελέτη του 2022, που δημοσιεύθηκε στο Translational Psychiatry, ανακάλυψε ότι η λήψη ενός συμπληρώματος προβιοτικών με οκτώ διαφορετικά βακτηριακά στελέχη οδήγησε σε σημαντική μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης
Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα ψυχοβιοτικά,όταν συνδυάζονται με ψυχοθεραπεία, μπορούν να βοηθήσουν στην ενίσχυση της ψυχικής υγείας. Είναι σημαντικό να σημειωθεί, ωστόσο, ότι τα ψυχοβιοτικά θεωρούνται συμπληρωματικά της ψυχοθεραπείας – όχι αντικατάστασή της.
Σε μια ανάλυση του 2020 που εξέτασε 10 κλινικές δοκιμές, οι ερευνητές επιβεβαίωσαν τη σύνδεση μεταξύ των προβιοτικών και της μείωσης των συμπτωμάτων της κατάθλιψης. Αν και η σχέση μεταξύ των προβιοτικών και της ανακούφισης του άγχους ήταν λιγότερο έντονη, η μελέτη έδειξε ότι αυτά τα ευεργετικά βακτήρια θα μπορούσαν να έχουν θετική επίδραση στην ψυχική υγεία.
Εφαρμογή πιθανών ψυχοβιοτικών στελεχών σε τρόφιμα και ποτά που έχουν υποστεί ζύμωση
Η ζύμωση τροφίμων και ποτών έχει αποδειχθεί ότι έχει πιθανά οφέλη για την υγεία όχι μόνο προστατεύοντας τον εντερικό φραγμό, βελτιώνοντας τη διατροφική κατάσταση ή περιορίζοντας την ανάπτυξη παθογόνων οργανισμών, αλλά και επηρεάζοντας την υγεία του εγκεφάλου με μηχανισμούς δράσης όπως η παραγωγή νευροδιαβιβαστών, άμεση ενεργοποίηση νευροδιαβιβαστών ανάμεσα στο έντερο και τον εγκέφαλο, ρύθμιση νευροτροφίνων ( είναι μια κατηγορία μικρών πρωτεϊνών που δρουν στους υποδοχείς της κυτταρικής μεμβράνης που προκαλούν κυτταρική ανάπτυξη, διαφοροποίηση και επιβίωση) και εμφάνιση αναλγητικών ιδιοτήτων.
Προϊόντα που έχουν υποστεί ζύμωση:
- Κεφίρ
- Γιαούρτι (Προτιμήστε ποικιλίες με ζωντανά προβιοτικά)
- Τέμπε (Μια πρωτεΐνη από ζυμωμένη σόγια)
- Μίσο (Ζυμωμένη πάστα από σόγια, ιδανική για σούπες ή για καρύκευμα.)
- Νάττο
- Τυριά
- Κίμτσι (Ζυμωμένα λαχανικά)
- Σαουκράουτ (Ζυμωμένα λαχανικά)
- Τουρσί λαχανικά
- Κομπούχα
- sourdough
- Μηλόξυδο
Είναι σημαντικό να εξερευνήσετε τα προϊόντα που σκέφτεστε να χρησιμοποιήσετε. Υπάρχουν οργανισμοί που παρέχουν αξιόπιστες πληροφορίες και αποτελέσματα δοκιμών για τα προβιοτικά, και μπορούν να σας καθοδηγήσουν στις επιλογές σας. Επίσης αν και τα προβιοτικά προσφέρουν πολλά οφέλη με ελάχιστους κινδύνους, υπάρχουν και περιπτώσεις παρενεργειών. Κάποια άτομα μπορεί να έχουν αλλεργία σε ορισμένα είδη βακτηρίων και επίσης εαν η ζήμωση δεν έχει γίνει με ασφάλεια μπορεί να αναπτυχθούν επικίνδυνοι μικροοργανισμοί. Μπορεί επίσης να υπάρχουν αλληλεπιδράσεις με φάρμακα. Καλό λοιπόν είναι πάντα να συμβουλεύεστε τον γιατρό σας.
Πηγές:
https://www.sofokleousin.gr/psyxoviotika-ta-proviotika-tis-psyxikis-ygeias
